MŚ: Co mogą sprawdzać sędziowie na powtórkach, a czego nie mogą?

W meczu Chiny – Polska sędziowie wielokrotnie sprawdzali coś na zapisach video i weryfikowali swoje decyzje. Poniższy tekst ma na celu wyjaśnić, co dokładnie arbitrzy mogą sprawdzać i jak mogą zmienić swoją decyzję, a czego nie mogą.

Tekst powstał na podstawie Komunikatu Wydziału Sportowego Polskiej Ligi Koszykówki z 2018 roku. Tłumaczy on dokładnie na czym polega system powtórek telewizyjnych i jakie daje możliwości sędziom. Komunikat jest zgodny z przepisami FIBA, a więc obowiązuje na wszystkich meczach ligowych oraz międzynarodowych.

Może się zdarzyć, że np. Euroliga wprowadza swoje zasady. Inne są też w NBA, ale skupmy się na przepisach FIBA, które obowiązują w polskiej lidze oraz w meczach międzynarodowych – kwalifikacjach do ME i MŚ oraz na samych turniejach.

Komunikat znajdziecie w pełnej wersji na stronie PLK.PL tutaj.

Sędziowie przez cały mecz mogą sprawdzić następujące kwestie (ale muszą to zrobić od razu):

• Określić, czy zawodnikowi faulowanemu podczas niecelnej próby rzutu do kosza z gry należy przyznać dwa, czy trzy rzuty wolne.
• Określić, czy faul osobisty, niesportowy lub dyskwalifikujący spełnia kryteria takiego faula, czy należy podwyższyć lub obniżyć kwalifikację faula, albo zakwalifikować go jako faul techniczny.
• Dokonać korekty ustawień zegara czasu gry lub zegara czasu akcji, po tym, jak uległy awarii.
• Zidentyfikować właściwego zawodnika, który ma wykonać rzut(-y) wolny(-e).
• W przypadku bójki, przepychanki itp. mogą określić zaangażowanie poszczególnych zawodników i trenerów oraz osób towarzyszących drużynie.

Sędziowie mogą po pewnym czasie np. kilka minut po danej sytuacji w przerwie (np. time out, przerwa między kwartami, aut, rzuty wolne itp.) sprawdzić i zweryfikować:

• Czy dany rzut został oddany za 2 lub 3. Np. jeśli zaliczyli za 3, to mogą zweryfikować, czy zawodnik nadepnął na linię. Mogą wtedy odjąć drużynie jeden punkt, bo zmieniają decyzję z „trójki” na rzut z półdystansu i na odwrót.

Na koniec kwarty lub dogrywki mogą sprawdzić, upewnić się:

• Czy piłka opuściła rękę/ręce zawodnika wykonującego celny rzut do kosza z gry, zanim zabrzmiał sygnał zegara czasu gry.
• Ustalić, ile czasu powinno pozostać na zegarze czasu gry, po tym, jak: Zawodnik rzucający spowodował wyjście piłki poza boisko.
• Został popełniony błąd 24 sekund.
• Został popełniony błąd 8 sekund.
• Został popełniony faul przed końcem kwarty lub dogrywki.

W ostatnich dwóch minutach czwartej kwarty oraz w dogrywkach:

• Upewnić się, czy piłka opuściła rękę/ręce zawodnika wykonującego celny rzut do kosza z gry, zanim zabrzmiał sygnał zegara czasu akcji.
• Upewnić się, czy piłka opuściła rękę/ręce zawodnika wykonującego rzut do kosza z gry, zanim został popełniony jakikolwiek faul.
• Upewnić się, czy podjęta decyzja o błędzie nielegalnego dotykania piłki lub ingerencji w jej lot jest prawidłowa.
• Upewnić się, który zawodnik spowodował wyjście piłki poza boisko (tylko w ostatnich dwóch minutach oraz dogrywce!)

Ważne informacje:

• Sędziowie nie mają obowiązku korzystania z IRS. Mogą to zrobić, ale muszę tę decyzję zasygnalizować. Zanim sędziowie skorzystają z systemu IRS, mogą zgromadzić możliwie najwięcej informacji od sędziów stolikowych i komisarza.
• Sędzia główny podejmuje decyzję o skorzystaniu z systemu IRS. Jeśli postanowi nie korzystać z powtórki, początkowa decyzja sędziów zostaje utrzymana.
• Po analizie powtórki wideo, początkowa decyzja sędziego(-ów) może być zmieniona tylko wtedy, gdy powtórka wideo dostarcza sędziom wyraźne i przekonujące dowody, aby decyzję zmienić.
• Jeśli IRS ma być wykorzystany, musi to nastąpić najpóźniej przed rozpoczęciem kolejnej kwarty lub dogrywki, lub zanim sędzia główny podpisze protokół meczu.
• Sędziowie powinni zatrzymać obie drużyny na boisku po zakończeniu drugiej kwarty, jeżeli IRS ma być wykorzystany w celu sprawdzenia: czy przed zakończeniem czasu drugiej kwarty został popełniony faul, czy zawodnik rzucający spowodował wyjście piłki poza boisko, czy został popełniony błąd 24 sekund lub błąd 8 sekund i czy w tych sytuacjach należy skorygować zegar czasu gry.
• Sędziowie powinni zatrzymać obie drużyny na boisku w każdej sytuacji użycia systemu IRS na koniec 4 kwarty lub każdej dogrywki.
• Analiza powtórki wideo powinna trwać możliwie jak najkrócej. Sędziowie mogą wydłużyć czas analizowania powtórki wideo, jeśli występują problemy natury technicznej.
• Jeżeli IRS ulega awarii i nie ma zamiennego, zatwierdzonego urządzenia, to analiza powtórki wideo nie będzie możliwa.
• Podczas analizowania powtórki wideo, sędziowie powinni upewnić się, że żadna nieuprawniona osoba nie ma dostępu do monitora systemu IRS.
• Po analizie powtórki wideo, ostateczna decyzja musi zostać wyraźnie zasygnalizowana przez sędziego głównego z pozycji na wprost stolika sędziowskiego, i jeśli to konieczne, przekazana trenerom obu drużyn.
• Nie stosuje się tzw. challenge, czyli ustalenia prawidłowości podjętej decyzji na żądanie np. jednego z trenerów.
• Koniec kwarty/meczu – należy zwrócić uwagę na sygnał świetlny na obwodzie tablicy, a nie na wskazania zegara czasu gry.
• Błąd dwudziestu czterech sekund – należy zwrócić uwagę na wyświetlacz zegara czasu akcji (żółta, pozioma linia świetlna przy górnej krawędzi tablicy).
• Faul na koniec kwarty/dogrywki (jeśli zabrzmiał sygnał kończący kwartę lub dogrywkę): ile czasu należy ustawić na zegarze czasu gry – moment popełnienia, a nie orzeczenia faula (gwizdka).
• Do ustalenia ostatecznej decyzji pomocna może być również dodatkowa konsultacja z komisarzem i/lub sędziami stolikowymi.

Czego sędziowie nie mogą sprawdzać? Jakich decyzji nie mogą zmienić?

• Jeśli odgwizdali przewinienie, to nie mogą go cofnąć. Mogą tylko zmienić faul osobisty na niesportowy itd. oraz odwrotnie, czyli zmienić kwalifikację faulu – zmniejszyć ją lub podwyższyć.
• Tylko w ostatnich dwóch minutach oraz dogrywce mogą sprawdzić, który z zawodników wybił piłkę na aut.